Retinoidy - wszystko, co musisz o nich wiedzieć

Na rynku kosmetycznym istnieje wiele składników aktywnych, których działanie ma wspomagać zachowanie młodości i blasku skóry, jednak niewiele z nich może się równać z efektywnością retinoidów. Te pochodne witaminy A są cenione zarówno przez dermatologów, jak i entuzjastów pielęgnacji za ich niezrównane właściwości odmładzające i lecznicze. Udowodniono, że należą one do najbardziej efektywnych substancji redukujących zmarszczki oraz rozjaśniających przebarwienia. Znajdują również zastosowanie w leczeniu trądziku i łuszczycy. Co musisz wiedzieć o retinoidach, zanim włączysz je do swojej pielęgnacji?

Czym są retinoidy?

Retinoidy to grupa związków chemicznych, będących pochodnymi witaminy A, znanej z intensywnego wpływu na odnowę komórkową. Rozpuszcza się ona w tłuszczach, dzięki czemu przenika przez warstwę rogową naskórka i dociera do głębszych partii skóry. Tam jest przekształcana w aktywną formę (kwas retinowy), która wykazuje silne działanie przeciwstarzeniowe, antytrądzikowe i wyrównujące koloryt cery. Od lat siedemdziesiątych XX wieku, kiedy to zostały po raz pierwszy wykorzystane w medycynie, retinoidy zrewolucjonizowały podejście do pielęgnacji skóry.

Retinoidy dzielą się na trzy grupy:

• Retinoidy I generacji - związki naturalne, do których zalicza się retinol, retinal, tretinoinę oraz izotretynoinę. To właśnie one są najczęściej wykorzystywane w pielęgnacji przeciwstarzeniowej i leczeniu trądziku.
• Retinoidy II generacji - retinoidy syntetyczne, tzw. monoaromatyczne - etretynat, i acytretyna. Są głównie stosowane do leczenia łuszczycy.
• Retinoidy III generacji - retinoidy poliaromatyczne, takie jak adapalen, beksaroten i tazaroten. Wykorzystywane w leczeniu trądziku i łuszczycy.
• Retinoidy IV generacji - to nowość na rynku cały czas poddawana badaniom. Do tej grupy należą trifanoid i seletinoid G, które wykazują skuteczne działanie przeciwtrądzikowe, przy zminimalizowaniu ryzyka podrażnień.

Jak działają retinoidy?

Podstawowym mechanizmem działania retinoidów jest przyspieszenie odnowy komórkowej, co prowadzi do szybszego złuszczania starych komórek naskórka i zastępowania ich nowymi, zdrowszymi komórkami. W efekcie skóra staje się gładsza, zmarszczki i drobne linie są mniej widoczne, a koloryt skóry jest bardziej jednolity. Ponadto, retinoidy znacząco stymulują produkcję kolagenu, co dodatkowo zwiększa elastyczność i jędrność skóry, zapobiegając nowym zmarszczkom. Ich działanie przeciwzapalne sprawia, że są również wyjątkowo skuteczne w leczeniu trądziku, redukując stany zapalne i przyspieszając gojenie. Rozważając kurację retinoidami warto pamiętać, że pierwsze widoczne efekty ich działania zaobserwujemy po około 2-3 miesiącach. 

Jakie efekty daje stosowanie retinoidów

• Działanie przeciwstarzeniowe - retinoidy spłycają zmarszczki i zapobiegają powstawaniu kolejnych, a także zwiększają elastyczność skóry.
• Wyrównanie kolorytu skóry - retinoidy przyspieszają proces złuszczania naskórka, co pozwala skutecznie usunąć przebarwienia lub i blizny po trądziku.
• Redukcja trądziku - retinoidy ograniczają powstawanie zaskórników, regulują wydzielanie sebum oraz, dzięki właściwościom antybakteryjnym, zmniejszają częstotliwość występowania zmian trądzikowych.

Retinol czy retinal - który z nich wybrać?

Najskuteczniejszymi retinoidami obecnymi w oferowanych kremach i serach są retinol oraz retinal. Obie te postaci witaminy A mają działanie przeciwstarzeniowe i antytrądzikowe, a preparaty, w których występują, są dostępne bez recepty. Jaka jest zatem różnica pomiędzy retinolem, a retinalem?

Szybkość działania i efektywność

Retinal jest uważany za skuteczniejszy i szybciej działający niż retinol. Jest to spowodowane tym, że retinal jest formą aktywniejszą niż retinol i musi przejść mniej przemian, aby przekształcić się w kwas retinowy. Oznacza to, że jest skuteczny w niższych stężeniach, a efekty jego działania widać szybciej niż w przypadku retinolu.

Stabilność

Retinal jest generalnie mniej stabilny w formułach kosmetycznych niż retinol, co oznacza, że może łatwiej ulegać rozkładowi na skutek ekspozycji na światło i tlen. To wymaga od producentów stosowania specjalnych technik stabilizujących i opakowań typu airless chroniących produkt przed światłem i powietrzem.

Potencjał drażniący

Chociaż oba składniki mogą powodować podrażnienia, zwłaszcza na początku stosowania, retinal jest często uważany za mniej drażniący. Dlatego też jest częściej zalecany osobom o suchej, delikatnej i wrażliwej skórze, które nie tolerują retinolu.

Zastosowanie

Retinol jest powszechnie stosowany w wielu produktach przeciwstarzeniowych i jest dostępny w różnych stężeniach. Retinal, będąc bardziej potężnym i szybciej działającym, jest często używany w produktach dedykowanych dla osób, które mają konkretniejsze problemy skórne, takie jak głębokie zmarszczki lub znaczne uszkodzenia słoneczne.

Jak stosować retinoidy?

Retinoidy to składniki aktywne o silnym działaniu, dlatego też trzeba wprowadzać je do rutyny pielęgnacyjnej umiejętnie i ostrożnie, obserwując reakcję skóry. Najlepszym momentem na rozpoczęcie kuracji jest jesień lub zima. W tych porach roku mamy do czynienia z niższym wskaźnikiem promieniowania UVA, co minimalizuje ryzyko powstawania przebarwień - należy pamiętać, że nawet wtedy konieczne jest stosowanie kremów z filtrem. Proces wdrażania retinoidów powinien przebiegać stopniowo, aby zminimalizować ryzyko podrażnień. O czym warto pamiętać?

• Na początek wybierz produkt z mniejszym stężeniem retinoidów. Osobom zaczynającym kurację zaleca się preparaty z retinolem o stężeniu w przedziale 0,2 - 0,4% lub z retinalem 0,03 - 0,06%.
• Zaczynając przygodę z retinoidami, stosuj je raz na kilka dni. W miarę jak Twoja skóra zacznie się przyzwyczajać, możesz zwiększyć częstotliwość.
• Retinoidy najlepiej stosować wieczorem, ponieważ mogą powodować fotoalergię. podrażniona skóra ma większą skłonność do przebarwień. 
• W ciągu dnia bezwzględnie stosuj krem ochronny z filtrem SPF 50 lub wyższym.
• Podczas wprowadzania retinoidów stosowania innych silnie działających składników aktywnych, takich jak np. kwasy - może to prowadzić do powstawania podrażnień.
• Zadbaj o regenerację bariery hydrolipidowej. W przerwie między stosowaniem retinoidów, aplikuj silnie nawilżające i łagodzące kremy i sera, które pozwolą Twojej
• Obserwuj reakcję skóry - jeśli pojawią się silne podrażnienia, zaczerwienienia lub łuszczenie, zrób kilkudniową przerwę lub zmniejsz częstotliwość stosowania.

Kremy i sera z retinolem lub retinalem  są generalnie bezpiecznymi preparatami. Istnieje jednak kilka przeciwwskazań do ich stosowania. Należą do  nich:

• Ciąża i karmienie piersią (matki karmiące powinny skonsultować możliwość stosowania retinoidów z lekarzem)
• Nadwrażliwość na retinoidy
• Uszkodzona lub widocznie podrażniona skóra
• Aktywne stany zapalne skóry
• Silnie złuszczające zabiegi kosmetyczne

Bakuchiol - roślinna alternatywa dla retinolu

Bakuchiol to naturalny składnik pochodzenia roślinnego, który jest uważany za delikatną alternatywę dla retinolu, a pozyskiwany jest z nasion i liści rośliny Psoralea corylifolia. Bakuchiol zyskał popularność dzięki swoim właściwościom przeciwstarzeniowym, poprawiającym wygląd skóry, bez niektórych skutków ubocznych związanych ze stosowaniem retinolu, takich jak podrażnienia, zaczerwienienia i nadwrażliwość na słońce.

Bakuchiol stymuluje produkcję kolagenu i elastyny w skórze, co pomaga zmniejszać widoczność zmarszczek i linii mimicznych, a także poprawia ogólną jędrność i elastyczność skóry. Ma również właściwości antyoksydacyjne, co oznacza, że pomaga chronić skórę przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Jest często rekomendowany dla osób o skórze wrażliwej, które nie tolerują retinolu. Bakuchiol rzadziej powoduje podrażnienia, co czyni go odpowiednim nawet dla osób z problemami skórnymi takimi jak egzema czy trądzik różowaty. Może być stosowany rano i wieczorem, ponieważ nie zwiększa wrażliwości skóry na słońce, co jest typowe dla retinolu. Badania pokazują, że regularne stosowanie bakuchiolu może przynosić efekty porównywalne do retinolu, włączając poprawę tekstury skóry, zmniejszenie hiperpigmentacji oraz redukcję zmarszczek i drobnych linii.