Większość z nas nie zdaje sobie sprawy, że dla utrzymania prawidłowej bariery ochronnej skóry kluczowy jest mikrobiom, ktory znajduje się na jej powierzchni. Czym w ogóle jest mikrobiom skóry i jak należy o niego dbać? Temat przybliża ekspert Super-Pharm, kosmetolog - Martyna Radziejewska.
Ciągły rozwój nauki, szukanie nowatorskich sposobów na to co niepoznane, przyczyn różnorodnych zjawisk spowodowało odkrycie nowych dziedzin wiedzy. Mikrobiom stosunkowo niedawno stał się jedną z nich. Dziedzina ta budzi zainteresowanie nauk biologicznych, medycznych, ale także kosmetologii. Pierwszy raz termin mikrobiomu pojawił się na przełomie XX i XXI wieku.
Mikrobiom tworzą wszystkie drobnoustroje, czyli bakterie, grzyby i wirusy, które zasiedlają ludzki organizm, ich wzajemne zależności oraz interakcje ze środowiskiem. Warto podkreślić, że rozłożenie mikrobiomu nie jest przypadkowe, lokalizuje się on w określonych miejscach. Dlatego wyróżniamy mikrobiom m.in. górnych dróg oddechowych, przewodu pokarmowego oraz skóry.
Skóra to największy narząd naszego ciała, który pełni funkcję ochronną, działa jak bariera przed negatywnym wpływem czynników zewnętrznych (chemicznych, fizycznych oraz mikrobiologicznych). Powierzchnię skóry zamieszkują bakterie, wirusy oraz grzyby, które tworzą mikrobiom. Jedną z najważniejszych funkcji mikrobiomu jest ochrona przed drobnoustrojami chorobotwórczymi, dzięki produkcji substancji bakteriobójczych (bakteriocyn), hamujących wzrost patogenów. W warunkach równowagi, organizmy mają działanie obojętne lub pozytywne dla naszego ciała, jednak w przypadku zaburzenia homeostazy stają się patogenami. Dochodzi wtedy do powstania lub zaostrzenia chorób skórnych.
Szacuje się, że liczba drobnoustrojów zamieszkujących ludzki organizm jest 10-krotnie wyższa niż liczba komórek ciała. Badania naukowe donoszą, że masa mikrobiomu to ok. 1-2% masy całego organizmu, a 1 cm2 ludzkiej skóry kolonizuje ok. miliona bakterii.
Skład mikrobiomu to kwestia indywidualna, każdy z nas ma nieco inny, odpowiedni dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Proporcje mikrobiomu zmieniają się wraz z wiekiem. Po raz pierwszy skóra zasiedla się podczas porodu. W zależności od tego czy odbył się od drogami natury, czy podczas cesarskiego cięcia, skórę zaczynają zasiedlać różne szczepy bakterii, wirusów i grzybów. W okresie dojrzewania można zauważyć duży wpływ hormonów na funkcjonowanie mikrobiomu oraz wzrost ilości Cutibacterium acnes, które przyczyniają się do rozwoju trądziku pospolitego. U osób starszych słabnie aktywność gruczołów łojowych, skóra staje się sucha, co może prowadzić do częstszego występowania drożdżaków i dermatofitów.
Skład mikrobiomu skóry jest charakterystyczny dla każdego człowieka. Bezpośrednio wpływają na to warunki genetyczne (wiek, płeć, rasa), środowisko, w którym żyjemy oraz styl życia.
Do czynników wpływających na skład mikrobiomu należą:
Mikrobiom oraz płaszcz hydrolipidowy można wzmocnić stosując kosmetyki zawierające prebiotyki, probiotyki oraz postbiotyki (wszystkie bioaktywne komponenty, które są produkowane przez bakterie, np. w czasie procesu fermentacji), które korzystnie wpływają na kondycję skóry oraz łagodzą występujące stany zapalne.
Z przyczyn technologicznych nie można wprowadzić żywych kultur bakterii probiotycznych do kosmetyku. Istnieje ryzyko ich niekontrolowanego namnażania, co mogłoby znacznie obniżyć bezpieczeństwo kosmetyku. Dlatego stosuje się formy lizatów, czyli martwych, ale nadal aktywnych bakterii, które podnoszą odporność skóry, wspierają namnażanie dobrej flory bakteryjnej oraz nie dopuszczają do namnażania patogenów chorobotwórczych.
Do grupy prebiotyków należy m.in. inulina z korzenia cykorii, którą wykorzystano w produktach Pharmaceris z lini A przeznaczonych do pielęgnacji skóry alergicznej, suchej oraz wrażliwej (Pharmaceris A Puri-Sensilique - nawilżająco-łagodzący tonik-mgiełka, Pharmaceris A Puri-Sensilium - łagodząca pianka myjąca do twarzy i oczu oraz Pharmaceris A Hyaluro-Sensilium - kwas hialuronowy w kremie). Pomocne w dbaniu o mikrbiom skóry mogą okazać się również kosmetyki marki Tołpa z lini Physio mikrobiom: Tołpa Dermo Face Mikrobiom - łagodny żel do mycia twarzy i oczu oraz Tołpa Dermo Face Physio Mikrobiom - łagodny tonik-serum.
WSKAZÓWKA
Aby zadbać o odpowiednią równowagę mikrobiomu na skórze należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach:
Drobnoustroje zasiedlające skórę są specyficzne dla danego miejsca na ciele. Można je podzielić, w zależności od warunków panujących w tym obszarze, na: łojowe (twarz, klatka piersiowa, plecy), wilgotne (pachwiny, pachy) oraz suche (ramiona, nogi). Z punktu wiedzenia kosmetologii największym zainteresowaniem nauki cieszą się mikroorganizmy zamieszkujące miejsca łojowe, o dużej gęstości gruczołów łojowych. W tym obszarze możemy spotkać głownie kilka gatunków Cutibacterium acnes, bakterie Staphylococcus epidermidis oraz drożdże Malassezia, które oddziałują między sobą i maja kluczowe znaczenie w utrzymaniu równowagi.
Zauważono również wzajemne korelacje pomiędzy mirobiomem jelit oraz skóry a chorobami dermatologicznymi. Zaburzenia równowagi mikrobiomu mogą prowadzić do rozwoju oraz pogorszenia różnych chorób skóry: atopowego zapalania, łuszczycy, trądziku pospolitego oraz różowatego.
Autor
Martyna Radziejewska - absolwentka kosmetologii Wyższej Szkoły Zdrowia, Urody i Edukacji w Poznaniu. W swojej pracy skupia się na indywidualnym podejściu do drugiego człowieka. Wiedzę i doświadczenie zdobywa podczas licznych kursów i szkoleń.
Źródła:
Lunjani N., Hlela C., O’Mahony L.: Microbiome and skin biology. Wolters Kluwer Health, Volume 19, Number 4 (2019).
Malinowska M., Tokarz-Deptuła B., Deptuła W.: Mikrobiom człowieka. Post. Mikrobiol.,2017, 56, 1, 33–42.
