Czy zauważyłeś u swojego dziecka jak często próbuje Cię naśladować? Zapewne zwróciłaś już na to uwagę – powtarza słowa, których najczęściej używasz, chce zakładać podobne ubrania. Nie ma w tym nic dziwnego. To właśnie my jesteśmy dla dziecka wzorem do naśladowania. Idolem. Szczególnie w pierwszych latach jego życia. To na naszych zachowaniach się wzoruje. Nie inaczej jest w kwestii nawyków prozdrowotnych.
Bądź inspiracją do zdrowego stylu życia dla swojego dziecka! Pokaż mu jak zadbać o swój organizm już na etapie wczesnego rozwoju. Jak mówi popularne przysłowie: „bo czym skorupka za młodu nasiąknie…”.
O zdrowie jamy ustnej powinniśmy dbać od pierwszych dni życia. Błędne jest przekonanie, że szczoteczki należy używać dopiero, gdy pojawią się zęby. To zdecydowanie za późno. Bakterie próchnicotwórcze zasiedlają jamę ustną dziecka jeszcze zanim wyrżnie się pierwszy ząbek. Dlatego rodzic jest odpowiedzialny za utrzymanie jamy ustnej dziecka w czystości.
Pielęgnacją jamy ustnej dziecka powinni zajmować się rodzice. W pierwszych kilku miesiącach życia ogranicza się do oczyszczania bezzębnych wałów dziąsłowych specjalną nakładką na palec lub czystą gazą, którą wcześniej zamoczysz w przegotowanej wodzie lub naparze rumianku. Wykonujesz wówczas masaż błony śluzowej. Dziecko odbierze to jako przyjemny zabieg (zwłaszcza przed okresem wyrzynania się pierwszych zębów). Dodatkowo obca manipulacja w jamie ustnej przyzwyczai go do tego uczucia i będzie procentować w przyszłości.
Pamiętaj, aby po każdym papkowatym i kleistym posiłku umyć dokładnie zęby i dziąsła swojego dziecka. Kiedy pojawią się pierwsze zęby zamień gazę na bardzo miękką szczoteczkę. Dostępne są również warianty szczoteczek dla niemowląt zakończone gryzakiem.
Dziecko trzeba jak najwcześniej przyzwyczajać do czyszczenia i dbałości o jamę ustną. Kontakt ze szczoteczką powinno mieć codziennie. Choć do 2 roku życia szczoteczka służy bardziej do zabawy niż do czyszczenia zębów. Wybierz dla swojego niemowlaka dedykowaną dla niego szczotkę – z krótką, grubą rękojeścią i bardzo miękkimi włóknami. Zadbaj również o to, aby była czysta. Dziecko bardzo często upuszcza ją na podłogę i wkłada do buzi. U tak małego dziecka nie ma konieczności używania pasty. Dlaczego? Nasza pociecha w tym wieku nie posiada jeszcze umiejętności płukania ust i wypluwania resztek. Tę umiejętność nabierze w wieku około 6 lat i w tym czasie wprowadź płukankę jako kolejny krok do pełnej i prawidłowej higieny jamy ustnej. Pamiętaj, że dobre nawyki higieniczne należy kształtować od wczesnego wieku, bo szczotkowanie i nitkowanie działa w obrębie około 25% jamy ustnej, z płynem natomiast zapewnimy sobie pełną higienę jamy ustnej.
Kiedy rozpocząć naukę mycia zębów? Gdy zauważysz, że w jamie ustnej twojego dziecka są już siekacze i zaczynają pojawiać się zęby trzonowe (czwórki i piątki). Technika mycia nie może być zbyt skomplikowana, ponieważ to może łatwo zniechęcić dziecko. Najbardziej odpowiednie na ten moment będą ruchu szorowania. Dopiero później (wraz z rozwojem zdolności manualnych) technika będzie szła ku ruchom okrężnym.
Pamiętaj, że dziecko w pierwszych latach swojego życia nie będzie w stanie samo dokładnie oczyścić swoich zębów i dziąseł. Twoim zadaniem jest jego wsparcie. Nie jedynie nadzorowanie, ale pomoc w doczyszczeniu. Mycie zębów powinno być dla dziecka zabawą. Ważny jest także czas – nie może trwać zbyt długo, ponieważ zrazimy dziecko do tej czynności. To samo tyczy sie wprowadzania płynu do płukania jamy ustnej do codziennej higieny, który również może być formą zabawy. Przykładem takiej płukanki może być Listerine® Smart Rinse, która przyciąga i zabarwia pozostałości po szczotkowaniu ,,pokazując dzieciom dowód w zlewie”. Dzięki temu higiena jamy ustnej jest dla dzieci przyjemna i staje się zabawą. Codzienna rutyna, uwzgledniająca szczotkowanie i stosowanie płynu pomaga dzieciom utrzymać jamę ustną w zdrowiu i czystości.
Bardzo często w gabinetach stomatologicznych spotykam się z sytuacją, gdy pacjent pojawia się tam dopiero kiedy dotyka go konkretny problem. Najczęściej sprowadza go ból. Koniecznie musisz wiedzieć, że próchnica w początkowych stadiach nie boli. Dlatego tak ważne są wizyty kontrolne. Lepiej zapobiegać niż leczyć!
Jednym z głównych zadań profilaktyki stomatologicznej dzieci jest edukacja rodziców. Dziecko w gabinecie stomatologicznym powinno pojawić się najpóźniej wtedy, kiedy w jego jamie ustnej wyrżną się pierwsze ząbki. Wówczas lekarz bądź higienistka stomatologiczna przeprowadza tzw. wizytę adaptacyjną. Jest to okazja do zaprzyjaźnienia się dziecka z gabinetem stomatologicznym oraz przekazania rodzicom wielu informacji na temat higieny jamy ustnej.
Higienistki i dentyści przestrzegają przed tym, aby pierwsza wizyta dziecka w gabinecie nie była kojarzona z bólem. Ogromna rolę w tym przypadku odgrywają rodzice, a tak naprawdę ich świadomość prozdrowotna.
Czy wiesz jak rozwija się próchnica? Aby doszło do jej rozwoju muszą jednocześnie zaistnień cztery czynniki:
Jeżeli którykolwiek z tych czynników wystąpił pojedynczo to nie doszłoby do rozwoju próchnicy. Na jeden z nich, jako rodzice, mamy zdecydowanie największy wpływ. Cukry!
Dla ograniczenia rozwoju próchnicy u dzieci powinniśmy zrezygnować (w jak największym stopniu) z przyjmowania przez nie dużej ilości cukrów. Nie jesteśmy w stanie przyśpieszyć rozwoju motorycznego naszego dziecka, tak aby z łatwością i najwyższą dokładnością szczotkowało zęby. Ale możemy wpłynąć na jego dietę. Unikajmy pokarmów i napojów mocno słodzonych. Im bardziej lepki pokarm, tym ciężej dziecku będzie go usunąć podczas codziennego czyszczenia jamy ustnej.
Warto zaznaczyć, iż cukry, które występują naturalnie w pokarmach mają znikome znaczenie w rozwoju próchnicy. Substytut cukru, który nie wywołuje próchnicy to np. aspartam.
Zdrowie zębów to także dieta!
Nie bagatelizujmy krzywo ustawionych zębów – nawet jeżeli są to zęby mleczne. Polskie Towarzystwo Ortodontyczne zaleca, aby każdy mały pacjent odwiedził z rodzicami ortodontę jak najwcześniej. Pierwsza wizyta profilaktyczna może odbyć się już w wieku 2-3 lat. Ostatnim dzwonkiem na konsultację ortodontyczną jest 7 rok życia.
Nieprawidłowe ustawienie zębów mlecznych może mieć znaczący negatywny wpływ na rozwój obu łuków zębowych, czyli szczęki i żuchwy. Aby uniknąć komplikacji w przyszłości koniecznie zgłoś się ze swoim dzieckiem w odpowiednim czasie na konsultację z ortodontą.
Artykuł powstał we współpracy z marką Listerine.
Źródła:
Olczak-Kowalczyk D., Wiedza i zachowania zdrowotne a próchnica zębów u dzieci i młodzieży w latach 2016-2019. Edukacja prozdrowotna, Sekcja Druków Uczelnianych WUM, Ministerstwo Zdrowia, Warszawa 2021.
Kopeć A., Brukwicka I., Błaszczak B., Kopański Z., Rowiński J., Strychar J., Profilaktyka domowa i specjalistyczna jamy ustnej, Journal of Clinical Healthcare, 1/2017.\
Krajewski W., Podstawy profilaktyki stomatologicznej. Metody i środki, Wydawnictwo Med. Tour Press International, Otwock 2019.
Tanasiewicz M. (red.), Terapia wielospecjalistyczna. Pacjent stomatologiczny w ujęciu interdyscyplinarnym, Wydawnictwo Elamed Media Group, Katowice 2019.
Kerr, W.S.J, i in. (1991), The areas of various surfaces in the mouth from nine years to adulthood, J Dent Res 12; 1528-1530
